Welaan, Juncker heeft gesproken. En wat zegt Nederland? Nederland zwijgt. We maken Juncker’s rede liefst zo onbelangrijk mogelijk. In het Nederlandse debat over Europa zijn drie posities te herkennen. De eerste positie heeft maximale sympathie voor de Engelsen. We willen ze het liefst terug in de EU en anders willen we er zelf ook uit. Ieder woord van Juncker is er dan één teveel. Deze visie is hopeloos. Een pleidooi voor Bremain staat in Engeland gelijk aan landverraad, dus terugkeer is op korte termijn uitgesloten. Verder zit het Verenigd Koninkrijk sinds het einde van de Pax Brittanica in 1914 in een dalende lijn: het Empire en de Engelse industrie zijn verdwenen, in 1976 moest zelfs steun bij het IMF worden aangevraagd. Sinds 1914 heeft Engeland slechts één periode de wind mee gehad: de veertig jaar waarin het lid was van de EU en London een bloeiend financieel centrum werd. Desondanks komt het verlangen naar Nexit in Nederland veel voor, ook onder de “financiële elite”.

De tweede positie is onder politici populair. Laten we over Europa zoveel mogelijk zwijgen. We gaan er niet over, Merkel en Macro beslissen uiteindelijk toch. Zolang Merkel het goed vindt, zal dat ook wel zo zijn. Aanhangers van deze positie nemen Denemarken graag als voorbeeld: geen lid van de euro, maar de Deense kroon wel nagelvast gebonden aan de euro. Een rentestap van de ECB wordt nog dezelfde minuut door Denen gevolgd. De Denen mogen dus niet meepraten, maar doen wel mee. Het is de paradox van het veelbesproken Europese democratisch deficit: als je nu maar zorgt dat je niks te zeggen hebt, kun je alle lastig vragen ontwijken en is er dus geen probleem. Opnieuw geldt: ieder woord van Juncker is er dan één teveel, omdat je dan gedwongen wordt een visie op Europa te geven. Deze positie is vooral populair in het CDA en de VVD, maar ook in D66. De electorale niche van de Democraten is hun steun voor Europa. Een weloverwogen reactie van Pechtold op de rede Juncker ligt dus in de rede. Daarover hebben we echter niets vernomen. Moet het Europa-standpunt van D66 binnenkort in de schatkamer van democratische kroonjuwelen worden bijgezet?

Resteert een derde positie, van mensen die zich realiseren dat Europa veel heeft bereikt, maar dat er steeds nieuwe vragen op ons af komen. Die vragen verdienen vaak een nationaal of regionaal antwoord, maar soms ook een uit Europa: klimaat, onze defensie post Trump, de vluchtelingencrisis, de bankenunie, Google tax, om maar een paar prangende voorbeelden te noemen. Als we niet vermalen willen worden tussen M&M, dan is Juncker onze vanzelfsprekende bondgenoot. Zijn belang is niet dat van deze of gene (grote) lidstaat. Een compromis tussen alle lidstaten, dat is zíjn belang. Onze diskwalificatie van hem als een dronkenlap heeft ons buitenspel gezet. Serieus ingaan op zijn argumenten heeft meer zin. Zijn voorstel het presidentschap (nu Donald Tusk) en voorzitterschap van de Europese Commissie (nu Juncker) te combineren? Dat lijkt me een slecht plan. Alle EU landen op termijn lid van de euro? Moeilijk, maar het is een uitstekend idee dat bovendien onverkort in het belang van Nederland is. Zweden en Denemarken (nu geen euro landen) zijn natuurlijke bondgenoten voor Nederland. Omdat ze nu geen lid van de euro-zone zijn, staan ze nu vaak buitenspel. Een goed functionerende muntunie vereist een vorm van gemeenschappelijk budgettair beleid. Dat kan alleen met adequate democratische controle en dus een rol voor het europarlement. Maar dan moeten alle lidstaten wel deel zijn van die muntunie. Kortom: Nederland schaadt zijn eigen belang door verstoppertje te spelen.

Download column