In mijn boekenkast prijken meerdere exemplaren van Nassim Taleb’s boek Anti Fragile. Cadeau gehad van goede vrienden die het ter lezing hebben aanbevolen. Toen Nexus onlang een Masterclass door Taleb organiseerde, was de zaal afgeladen. Volgens de Nexus website schreef Taleb twee briljante boeken over onvoorspelbaarheid en menselijke gedrag. Nexus staat in deze bewondering niet alleen. Sinds de kredietcrisis is Taleb wereldwijd de held.
Als meerdere goede vrienden je een boek ter lezing aanbevelen, dan doe je dat. Het kan aan mij liggen, maar ik zie niet waar ik nu zo van onder de indruk moet zijn. Wat heb ik geleerd? Eerlijk gezegd: weinig nieuws.
Ik heb de merkwaardige gewoonte bij dit soort boeken te beginnen bij de literatuurlijst. Wat heeft de auteur gelezen? In welke traditie staat hij? Het moet gezegd, die literatuurlijst is imposant. Taleb heeft een zeer brede kennis. Dat is een enorme pré. Maar dan houdt het op. Mijn ergernis is niet dat hij centrale planning onzin vindt. Hij heeft groot gelijk. Ook niet dat economische voorspellingen volgens hem nagenoeg onmogelijk zijn. Als oud-directeur van het CPB weet ik daar alles van. Taleb beschrijft in zijn boek een bijeenkomst met financiële hotshots in 2009. Eén van de inleiders presenteert de gedetailleerde economische voorspellingen voor 2010, 2011, 2012, 2013, en 2014. Ik had er graag bij willen zijn. Naar eigen zegge stormde Taleb het podium op om te schreeuwen dat deze man een charlatan was. Hij heeft gelijk. Gedetailleerde groeivoorspellingen verder dan één of twee jaar vooruit zijn zinloos. We weten het simpelweg niet. Mijn ergernis geldt wel de pretentie dat dit een razend knap nieuw inzicht is.
Een belangrijk punt van Taleb is het onderscheid tussen Mediocristan en Extremistan. Lichaamslengte hoort thuis in de wereld van Mediocristan. De gemiddelde lengte van een volwassene is 1 meter 80. Een klein groep is nog eens 20 centimeter langer dan dit gemiddelde, een enkeling zelfs 40 centimeter, maar niemand meer dan 60 centimeter. Hetzelfde geldt voor lichaamsgewicht of de levensduur. De inkomensverdeling hoort thuis in de wereld van Extremistan. Weinig mensen verdienen meer dan een ton, maar toch is er een kleinere, maar nog steeds substantiële groep die meer dan twee ton verdient, en zijn er ook heel wat mensen met meer dan vier ton, en meer dan acht ton, enzovoort. Wie het gemiddelde inkomen in Mexico wil meten, maar toevallig Carlos Slim niet in zijn steekproef heeft krijgt een heel ander antwoord dan de onderzoeker die zo slim was om deze multimiljardair bij voorbaat mee te nemen. In Extremistan is voorspellen dus moeilijk. Eén toevallige gebeurtenis kan je hele voorspelling verzieken. Dat is allemaal waar, maar is het nieuw? In de economie staat dit bekend als de Wet van Pareto, vernoemd naar zijn ontdekker, let wel, in 1906. Niet het laatste nieuws dus.
Wat mij echter het meeste stoort zijn de stellige beweringen over de meeste uiteenlopende onderwerpen, met vaak beperkte onderbouwing. Letterlijk in één alinea wordt de relatie tussen zout en overgewicht als statistische nonsens afgedaan. Toevallig had ik net een ander boek gelezen, Jared Diamond’s “De wereld tot gisteren, Wat we kunnen leren van traditionele samenlevingen”, ook zo iemand met een oneindige literatuurlijst. Hij behandelt deze relatie uitgebreid, om het tegendeel van Taleb te concluderen. Ik ben een leek, maar wiens nuance en stijl van discussie overtuigt mij nu het meest?
Taleb staat slechts te juichen bij deze column, zo schrijft hij in zijn boek. Hoe meer kritiek, des te hoger zijn verkoopcijfers. Ik raad u dus aan: koop het en oordeel zelf. Maar voor wie in tijdnood zit en een advies wil hebben welk boek te beginnen, Taleb of Diamond? Laat maar, u raadt het al.
Blijft één intrigerende vraag over: waarom maakt de Taleb’s boodschap wereldwijd zo’n grote indruk? Is het omdat de crisis ons met de neus op de onvoorspelbaarheid heeft gedrukt? Of heeft de wereld behoefte om af te rekenen met de wetenschap? Geen idee, maar helemaal gerust ben ik niet.