(Toelichting op mijn column van 25 juni jl.) “There is increasing concern that we may be in an era of secular stagnation in which there is insufficient investment demand to absorb all the financial savings done by households and corporations, even with interest rates so low as to risk [..]
“Het herstel van de economie is nog broos”. Aldus Jeroen Dijsselbloem in het voorwoord van de jongste Miljoenennota. Hij had het niet beter kunnen zeggen. Rond de jaarwisseling was iedereen nog vol verwachting over het nakende herstel. Nederland verdiende het. Het kabinet had alles in het werk [..]
Menig commentator heeft zich de afgelopen jaren afgevraagd of de Eurozone in het Japanse scenario zou belanden. Die commentaren zijn vanaf nu overbodig: daar zit de Eurozone inmiddels midden in. Begin jaren negentig raakte de Japanse economie in een financiële crisis, waar het land sindsdien [..]
Staatsschuld is slecht. Het staat gelijk aan een negatieve erfenis voor onze kinderen. Wij hebben het geld opgemaakt, onze kinderen worden opgescheept met de schuld. Een hoge staatsschuld legt daarom een deken van somberheid over de economie. Investeringen blijven achter, de groei loopt terug. Hoge [..]
Wat doet een bedrijf met een grote eenmalige financiële meevaller? Die vraag stelde drie Amerikaanse economen zich, onder wie Olivier Blanchard. De standaard economische theorie heeft een simpel antwoord: geef het geld terug aan de aandeelhouders. Als het bedrijf nog waardevolle [..]
Het aardige van Nieuw Guinea is dat het in amper één generatie de sprong in de geschiedenis heeft gemaakt waar elders tienduizend jaar voor nodig was: van het stenen tijdperk naar de consumptie maatschappij. In 1937 werd in de Baliemvallei de laatste grote groep mensen “ontdekt” die nog geen [..]
Waarom zou u een huis kopen? Dit lijkt een stomme vraag. U woont graag comfortabel. De koop van een huis combineert dus het nuttige met het aangename, een goede belegging en woongenot. Wie het in Nederland zich ook maar enigszins kan veroorloven, die koopt daarom. Huren is voor arme sloebers. [..]
Ik herinner mij mijn eerste college economie als de dag van gisteren. Een druilerige maandagochtend in een inmiddels gesloopte collegezaal. Mijn docent was professor J. Klant, hoogleraar geschiedenis van het economisch denken. Het college ging over Adam Smith, David Ricardo en andere helden uit [..]
Toegegeven, wetenschappelijk presentaties zijn soms slaapverwekkend. Afgelopen woensdag had ik daar echter geen enkele last van. Harvard hoogleraar Raj Chetty hield in Cambridge de jaarlijkse Marshall lecture. Zijn betoog hield mij nagelvast aan mijn stoel gekluisterd. Ik sta daarin niet alleen: [..]
“Het is een schuldencrisis. Dus moet de overheidsschuld omlaag, niet omhoog.” Het klinkt vanzelfsprekend. En toch is het onjuist. Meer dan een eeuw terug bedacht de Engelse econoom Alfred Marshall de analogie van de schaar voor de werking van vraag en aanbod. Het heeft geen zin om je af te [..]
Het is lang geleden, van voor de tijd van het internet. Ik put dus uit mijn geheugen. Mij staat bij dat op de verkiezingsavond in 1982 een interviewer oud-minister De Gaay Fortman feliciteerde met de goede uitslag van zijn CDA. Zijn antwoord was in mijn herinnering ongeveer als volgt: „Ja, dat [..]
“Is het uitzicht niet prachtig?” We staan voor het raam van een appartement in Shanghai. Het uitzicht is inderdaad geweldig. “Ik ben de eerste bewoner en ik woon hier nu een jaar, terwijl de flat toch al zeven jaar staat. De rest van de etage is nog niet verhuurd, net zoals de rest van de [..]
“Coen, we must talk!” Dit mailtje verscheen voorjaar 2012 in mijn inbox. Rutte I was in de nadagen van haar bestaan. Een week later zouden de onderhandelingen in het Catshuis vastlopen. De afzender van het mailtje was een IMF econoom. Zo gemaild, zo gedaan. Enige dagen later dronken wij samen [..]
De beslissing van de ECB om over te gaan tot Quantitative Easing (QE onder specialisten) heeft de gemoederen in Nederland danig beroerd. De Tweede Kamer wil er niet van weten dat ons land garant zou staan voor de schuld van een ander. Ook al is dat vaak in ons welbegrepen eigenbelang, vooralsnog [..]
“De universiteit is helemaal geen bedrijf. Dat moet ze ook niet willen worden. Het is juist goed dat de universiteit een beetje ongeorganiseerd is. Alleen dan kunnen nieuwe ideeën ontstaan.” Aan het woord is Alexander Rinnooy Kan, sprekend op de Universiteit van Amsterdam, nu zo’n acht jaar [..]
“Wie in Amsterdam een huis wil kopen moet onmiddellijk de vraagprijs bieden. Anders ben je kansloos,” Elders in Nederland kruipen de huizenprijzen langzaam uit het dal, in Amsterdam schieten ze omhoog. Zo zijn huizenprijzen de piek uit 2008 inmiddels gepasseerd. Voor degenen die onder water [..]
Onlangs publiceerde de WRR zijn studie “Samenleving en Financiële Sector in Evenwicht”. Onder aanvoering van Arnoud Boot, waarschuwde de Raad voor de risico’s in de financiële sector. U dacht dat de financiële crisis over is? Vergeet het maar, aldus de WRR. “Zowel bezittingen als [..]
Premier Rutte is zich ermee gaan bemoeien, dus het pensioendebat lijkt zijn ontknoping te naderen. Wat mij het meest opvalt in dit debat is dat jongeren denken dat er straks voor hen niets meer in de pot zit. Ik sla dit met verbazing gade. Als je de veranderingen in het pensioenstelsel over de [..]
Goed beschouwd heeft Margaret Thatcher gewoon geluk gehad. Toen zij in 1979 premier werd, verkeerde de Engelse economie in een diepe crisis. Inflatie en werkloosheid waren hoog, vakbondsacties maakten het land onbestuurbaar. Thatcher’s komst luidde een keer ten goede in. Dat ging niet zonder slag [..]
Heeft industriebeleid zin? Bij die vraag zit ik als econoom wat onrustig op mijn stoel te schuiven. Wij hadden daar altijd een aantal simpele dooddoeners voor. Ik heb die zelf ook regelmatig gehanteerd: Dat moet je niet doen. Dat is “picking the winners”. Daar zijn ambtenaren slecht in. Laat [..]
De aanhoudende crisis in Europa heeft de relaties tussen de lidstaten geen goed gedaan. Er is een nieuw pan-Europees gezelschapsspel ontstaan, met voor iedere lidstaat eigen regels: overlaad de ander met verwijten. Als trouwe Europeanen doen wij Nederlanders er enthousiast aan mee. De afgelopen [..]
Had ik me voorgenomen mijn column te wijden aan de gevolgen van Grexit, lijkt het er toch weer niet van te komen. Griekenland blijft een ondankbaar onderwerp. Ik verkeer voortdurend in dubio wat daarover te schrijven. De zekerheden van veel andere columnisten die doen mij veelal slechts gegeneerd [..]
Minimumlonen lijken een verschijnsel uit een vorig tijdsgewricht. Vroeger, toen de wil van vakbonden nog wet was en de CAO het allesbepalende raamwerk was voor ieder arbeidscontract, toen was het minimumloon de gewoonste zaak van de wereld. Maar in deze moderne tijd waarin iedereen regelmatig van [..]
Wie de berichtgeving over de Nederlandse pensioenfondsen volgt zou bijna denken dat hun faillissement aanstaande is. Niets is echter minder waar. Tussen 2008 en 2015 is hun vermogen (incl. levensverzekeraars) toegenomen van 1100 naar 1700 miljard euro en dat ondanks de diepe recessie. Toch konden [..]
Waarom is macro-economie zo’n moeilijk vak? Neem het rentebeleid van de ECB: waarom zijn economen het daarover nooit eens? Kan iemand dat simpel uitleggen? Met deze verzuchting vindt u veel financieel ingewijden aan uw kant. Laat mij toch een poging doen. Er zijn markten voor van alles en nog [..]
Soms verandert één wetenschappelijk artikel je wereldbeeld. Dat overkwam mij laatst bij een paper van Jan Eeckhout. Eeckhout c.s. hebben de winstmarge van Amerikaanse bedrijven onderzocht. Van 1960 tot 1980 is die ongeveer constant, 20% boven de marginale productiekosten. Vanaf 1980 neemt de [..]
Al jaren wordt er onderhandeld over een nieuw pensioenstelsel. Het vermogen van de pensioenfondsen is de afgelopen 10 jaar met ruim 50 procent toegenomen. De pensioenleeftijd is flink verhoogd, waardoor de verplichtingen minder zijn gestegen. Toch kunnen veel pensioenen volgens de huidige regels [..]
In Japan werkte maar één oplossing: een combinatie van een lage rente en hoge overheidsuitgaven Voorspellen is moeilijk, zeker als het om het de toekomst gaat. Een goede voorspelling is vaak meer geluk dan wijsheid. De gouden regel is daarom: [..]
Nederlandse overheid heft structureel te veel belasting en geeft structureel te weinig uit ‘Extra rente is (…) zondegeld dat enkel risico compenseert richting investeerders zonder dat er productieve overheidsuitgaven tegenover staan.’ Dit citaat uit de [..]
Bijlage bij column FD 6 september 2019 Boven op mijn intellectuele rommelzolder is het een prettige chaos. In een hoekje liggen een paar briljantjes te verstoffen. Ze moeten dringend worden afgenomen. Elders ligt een stapel wetenswaardigheden geduldig te wachten op archivering in de juiste [..]
Ghana is geen vakantiebestemming die als vanzelfsprekend boven aan ons verlanglijstje staat. Een bezoek aan een paar goede vrienden in Accra was echter een prima alibi. Ghana is momenteel West Afrika’s showcase. Nog maar tien jaar geleden leek alles daar te mislukken. Negatieve groei, voortgaande [..]
De zaken gingen voorspoedig in Parabella. Weliswaar was het stadje niet meer zo rijk als vroeger, maar de grandeur was er nog steeds. Bij de kleine problemen van het stadje hoorden de interne tegenstellingen. De hoofdstraat vormde de scheidslijn. De families aan Noordeinde waren van oudsher het [..]
Wie dacht dat Perron 9 ¾ een verzinsel is vergist zich. Wie naar Zweinstein wil kan op King’s Cross Station in Londen gewoon een kaartje kopen. Dat kaartje geeft weliswaar geen recht op een treinreis naar het kasteel van Harry Potter, maar slechts naar een foto. Daarop valt te zien hoe je [..]
Seneca: “Het gevoel is een bedrieglijke raadsman, die de wetten van haat en verstand minacht.” Keizer Nero: “De wet is voor onderdanen, en als ik wil kan ik de oude afschaffen en nieuwe invoeren. De heerschappij is verdeeld: de hemel behoort aan Jupiter, maar over de aarde zwaai ik de [..]
De bezorgdheid spatte er vanaf in het IMF-rapport van afgelopen week. Vooral de Eurozone is een zorgenkind. Overheden en centrale bankiers moeten onconventioneel beleid voeren om de economie te stimuleren. Toen ik het rapport las moest ik denken aan het 65-ste verjaardagfeest van mijn [..]
Wie, zoals ik, de afgelopen week een paar dagen in Berlijn doorbrengt kan niet om de geschiedenis heen. Alles in Berlijn staat in het teken van zijn verleden. Bronzen naamplaatjes op het woonadres van vermoorde joden herinneren aan 12 jaar Nationaal-Socialisme. De kogelgaten op het museum-insel [..]
“Mensen begrijpen niet dat Europa beslist dat een pizza gebakken moet worden in een hout gestookte oven. Daar zit de meeste pijn bij mensen.” Aan het woord is Ben Verwaayen, oud Telecom-topman en vaste adviseur van de VVD. Het klinkt redelijk. Brusselse bureaucraten maken teveel regels. Zonder [..]
De foto is ongetwijfeld zorgvuldig geregisseerd. David Cameron, Angela Merkel, Mark Rutte en de Zweedse premier Fredrik Reinfeldt, de vier Europese leiders die staan voor een marktgeoriënteerde koers van Europa in een roeiboot. Samen in hetzelfde schuitje. Het mooie plaatje kon het meningsverschil [..]
De verkiezingsuitslag van afgelopen week was goed nieuws voor Europa. De overwinning van Merkel was ingecalculeerd. Maar dat Alternative für Deutschland de kiesdrempel niet zou halen was lang niet zeker. Merkel’s comfortabele bijna meerderheid dwingt haar weliswaar een partner te zoeken, maar ze [..]
Als het mist op het Kanaal, dan zeggen de Engelsen dat het continent verduisterd is. Deze beeldspraak geeft weer hoezeer de Engelsen de wereld zien vanuit hun eigen perspectief. Eerlijk gezegd: Engelsen halen deze beeldspraak zelf vaak aan. Ze kunnen er de humor wel van inzien. Een soortgelijk, [..]
Waar in Nederland is de prijs van de grond onder een woning het hoogst? Vanzelfsprekend, in Amsterdam Centrum. En waar is die grondprijs het laagst? Natuurlijk, in Oost Groningen. Maar hoeveel keer duurder is een vierkante meter in hartje Amsterdam? Deze drie vragen heb ik in presentaties [..]
“Eerlijk delen.” Dat was het antwoord van Diederik Samsom toen hem tijdens de verkiezingscampagne werd gevraagd om één onderhandelbaar punt te noemen. Real-politiker Samsom wilde blokkades vermijden, maar trok hier een streep. Het latere regeerakkoord draagt hiervan de sporen. De VVD kreeg [..]
“Rente nog lager: Wat bezielt de ECB?” Dit was de opening van de Volkskrant vrijdag 8 november jl., na het ECB-besluit de rente te verlagen naar 0,25%. Mag ik een eenvoudig antwoord op deze vraag suggereren: zou het gezond verstand kunnen zijn? Overal in de wereld houden centrale banken de [..]
Volgende week dinsdag verschijnt het nieuwe Pisa onderzoek van de OECD. De internationale onderwijswereld houdt zijn adem in: hoe staat het onderwijs in diverse landen ervoor? De Aziatische landen gaan ongetwijfeld aan kop. Maar blijft Finland het Europese wonderkind, dat zich in amper twee [..]
Eén van de negatieve gevolgen van Adolf Hitler’s kortstondige heerschappij over Europa is de teloorgang van Europa’s dominante positie in de wetenschap. In 1930 speelden de Verenigde Staten op dat terrein nog maar een bescheiden rol. Duitsland en Engeland waren toen het Mekka van de [..]
In mijn boekenkast prijken meerdere exemplaren van Nassim Taleb’s boek Anti Fragile. Cadeau gehad van goede vrienden die het ter lezing hebben aanbevolen. Toen Nexus onlang een Masterclass door Taleb organiseerde, was de zaal afgeladen. Volgens de Nexus website schreef Taleb twee briljante boeken [..]
“De crisis is voorbij” zo liet de president van Europa, Herman van Rompuy, vlak voor de jaarwisseling weten. In 2014 zal de Eurozone weer groeien. Het zijn weliswaar maar voorspellingen, maar het ergste lijkt achter ons, aldus Van Rompuy. Het jaar 2013 bracht inderdaad goed nieuws over de [..]
“Je krijgt waar je voor betaalt”. Met dit aforisme zijn de inzichten over beloningsbeleid in één zin samengevat. Vanzelfsprekend zijn er allerlei nuances en relativeringen, maar de hoofdboodschap staat. Een organisatie die zijn medewerkers beloont voor het plukken van appels moet niet [..]
Afgelopen week heeft het Duitse Constitutionele Hof in Karlsruhe uitspraak gedaan in een zaak aangespannen door een aantal Duitse hoogleraren economie over de grondwettelijke basis van het OMT (Outright Monetary Transactions) beleid van de ECB. Dat heeft in Nederland niet tot veel ophef geleid. [..]
Afgelopen week lieten zowel Klaas Knot als Wouter Bos hun licht schijnen over de toekomst van de Euro, de eerste bij de presentatie van het jaarverslag van DNB, de tweede op een bijeenkomst in de Balie in Amsterdam. In beide gevallen ging dat niet ongemerkt voorbij. Knot liet weten dat hij de [..]
En opnieuw is aangetoond dat verkiezingsuitslagen nog moeilijker te voorspellen zijn dan de economie. Alle polls wezen op een nek-aan-nek race tussen David Cameron en Ed Miliband. De uitslag was een landslide voor de Conservatieven. Dat Labour in Schotland zou worden weggevaagd stond vast, maar een [..]
De kosten van de energietransitie vallen in het niet bij de potentiële pensioenbesparingen Tien tot twintig miljard aan extra welvaart, per jaar. Het parlement neemt nooit beslissingen van deze omvang. Maar de komende maanden kunnen zomaar een [..]
Deze week wordt in de Eerste Kamer over de kabinetsplannen voor het Nederlandse pensioenstelsel gedebatteerd. Er komt een maximumpensioeninkomen van een ton per jaar waarboven geen fiscale aftrek meer mogelijk is. Weinig mensen zullen daar om treuren. Wie de discussie in de kranten oppervlakkig [..]
Op het voorplein van de Royal Academy in Londen is een enorme vitrine opgesteld met daarin zwevende loden onderzeeërs als verstilde haaien. Dit is het openingsbeeld van de prachtige tentoonstelling van het werk van Anselm Kiefer waar ik het afgelopen weekend ben geweest. Kiefer onderzoekt in zijn [..]
Top-econoom Olivier Blanchard is spreker op de eerste Van Lanschot-lezing in 2006, zo meldde het persbericht van de Universiteit van Tilburg vol trots. Ze hadden alle reden om trots te zijn. Weliswaar was Blanchard toen nog geen hoofd-econoom van het IMF, maar de MIT–hoogleraar was zonder twijfel [..]
Nietsvermoedend schreef ik mijn column op 7 januari over mijn eerste college economie, nu bijna 40 jaar terug. Kon ik weten dat die dag in Parijs de redactie van Charlie Hebdo zou worden uitgemoord. Mijn column ging over de verschillen tussen de sociale en de natuurwetenschappen. Ik vond dat [..]
“Meneer Teulings, als plotselinge dalingen van de huizenprijzen de voornaamste oorzaak zijn van economische crises, waarom houden we die huizen dan zelf in bezit? Waarom verkopen we ze niet aan pensioenfondsen? Dan worden we huurder van ons pensioenfonds. Dat is veel veiliger.” Deze vraag werd [..]
Soms ben ik jaloers op het NOS Journaal. Dinsdag een week geleden had het Journaal een prachtige reportage over het bezoek van de Griekse premier Tsipras aan Berlijn, op theevisite by Angela Merkel. Prachtige beelden. Als ware hij Gorbatsjov gelijk liet Tsipras tijdens zijn rijtoer door de stad [..]
“Het zijn monumenten voor macro economisch mismanagement” Krasse uitspraken, recentelijk gedaan door Willem Buiter, de econoom van Citi Bank. Waar had hij het over? Vast over het corrupte Griekse belastingstelsel. Niet? De antiquarische Spaanse ontslagwetgeving dan? Ook niet? Dan over het [..]
In de jaren zeventig was Nederland nog overzichtelijk. Joop den Uyl van de socialisten wilde het land hervormen. Spreiding van kennis, macht en inkomen was zijn devies. De PvdA was voorstander van een maximum inkomen. VVD-voorman Hans Wiegel vond dit socialistische bedillerij, louter bedoeld om [..]
Detroit is een dankbaar object voor fotografen met een voorliefde voor stedelijke verval. U kent die plaatjes wel: een half ingestorte villa, een majestueuze maar lege stationshal, een gekantelde vleugel in ooit feestelijke danszaal. Foto’s van in onbruik geraakte vastgoed en overtollige [..]
En wat nu? De oorverdovende stilte vanuit Brussel verraadt het antwoord: de Europese leiders hebben geen idee. Ik geef het direct toe. Ook ik was verbijsterd over Tsipras laatste zet: na maanden onderhandelen eindelijk een akkoord. En dan, vijf over twaalf, aankondigen dat daarover nog wel een [..]
Wie is de meest beeldbepalende figuur van de 20-ste eeuw? Het is een aardige vraag om ieders perspectief op de wereldgeschiedenis te testen. Ongetwijfeld zullen veel Europeanen denken aan Stalin of Hitler, vanwege de Goelag en Auschwitz. Anderen zullen Franklin Delano Roosevelt noemen, vanwege zijn [..]
Het is goed gebruik dat voorafgaand aan de verkiezingen een ambtelijk adviescommissie, de Studiegroep Begrotingsruimte, een analyse maakt van de stand van ’s lands financiën. Dat komt goed van pas bij de kabinetsformatie. Naar het advies van de Studiegroep Begrotingsruimte wordt in de politiek [..]
Imagine there’s no countries. It is not hard to do. Dagdromen staat vrij, zeker aan John Lennon. Toch vermoed ik dat de vluchtelingen in Macedonië en Servië daar nog niet aan toegekomen zijn. Landsgrenzen zijn realiteit. Ook de toekomst belooft weinig goeds voor Lennon’s dromen. Nauwelijks [..]
De hervorming van het belastingstelsel leek een snelle dood te sterven toen de constructieve oppositie toch minder constructief bleek dan staatssecretaris Wiebes had gehoopt. Maar na een korte onderbreking is de patiënt toch weer tot leven gekomen. Gelukkig maar, want ons belastingstelsel kan [..]
“Duitse degelijkheid opent deur corruptie”. Zo opende het Financiële Dagblad op 19 september. Ik neem aan dat de redactie van het FD dit exemplaar inmiddels heeft ingelijst, want profetischer dan dit zie je de opening van een krant niet vaak. Zo ongeveer diezelfde dag werd bekend dat VW de [..]
Het is nu 15 jaar terug dat Paul Scheffer in de NRC zijn artikel Het multiculturele drama schreef. Naar aanleiding van de crisis in Syrië, schreef Scheffer afgelopen zaterdag daarover opnieuw in deze krant, een gepolijste versie van een eerder interview in het FD [..]
De dag na de klap, komt de verwarring. Hoe moeten we reageren op de president-elect? Is het een boef of gewoon de democratisch gekozen president van onze bondgenoot, de Verenigde Staten van Amerika? Is het met Trump zoals met alle politici: ze komen en ze gaan? Of beleven we hier het einde van het [..]
“Scheiden doet lijden”. Dat schreef Piet Rietveld, een inmiddels overleden vervoerseconoom aan de VU 15 jaar terug over de voorgenomen scheiding van het Nederlandse spoorwegbedrijf in een exploitatiemaatschappij (de NS) en een beheerder van de infrastructuur (ProRail). De titel verraadt zijn [..]
Onlangs kreeg ik twee brieven, één van ABP, en één van APG, of preciezer, van Loyalis, een volle dochter van APG. Het pensioenfonds ABP en de pensioenuitvoerder APG waren vroeger één organisatie. Inmiddels zijn ze gescheiden, ieder met een eigen bestuur, vanuit de diepere filosofie dat de [..]
Het is nu ruim 7 jaar geleden dat de ondergang van Lehman Brothers leidde tot een wereldwijde financiële crisis. Er ontstond chaos op de financiële markten. Banken moesten met miljarden belastinggeld gered worden. Er brak een maatschappelijke opstand uit tegen de verantwoordelijke bankiers. Zij [..]
Vijftien jaar later galmt de klap nog steeds na. Het waren forse mokerslagen waarmee Pim Fortuyn de Haagse kaasstolp aan gruzelementen sloeg. Voordien leefde de politiek in een glazen kaasstolp. Je kon van buiten wel kijken naar het toneelspel, maar signalen van buiten drongen binnen amper door. De [..]
Morgen vergadert de Bestuursraad van de ECB. Waar de kranten vol staan over de vluchtelingen crisis en het drama in Keulen, zou die bijeenkomst wel eens veel bepalender kunnen zijn voor de toekomst van Europa. Een vluchtelingencrisis is tastbaar en een directe aantasting van ieders gevoel van [..]
Onlangs is mijn straat opnieuw ingericht. Nieuw asfalt, nieuwe stoeptegels, en zo zag het er weer fris uit. De bestrating was niet eens klaar toen bleek dat de nieuwe inrichting leidde tot gevaarlijke verkeerssituaties. Het kruispunt werd deels afgesloten en opnieuw bestraat. U kunt zich de [..]
Huizenprijzen in Nederland zitten weer in de lift. Na de val van Lehman is de huizenmarkt bijna wereldwijd in een crisis geraakt. Vastgoed werd besmet. Nog steeds likken huiseigenaren, vastgoed beleggers, corporaties, en toezichthouders hun wonden. In de VS, Spanje en Ierland was er sprake van een [..]
En weer was er afgelopen week een rentebesluit van de ECB. En weer stond Nederland op zijn achterste benen. De lage rente is in Nederlandse ogen de schuld van Draghi. Het dupeert spaarders. Onze pensioenen worden onbetaalbaar. Maar is die Nederlandse verontwaardiging ook terecht? Dat valt te [..]
“Twee geloven op één kussen, daar slaapt de duivel tussen.” Nog maar veertig jaar geleden was deze volkswijsheid in Nederland de leidraad voor de omgangsvormen tussen de religies. Een huwelijk buiten de eigen geloofsgemeenschap was een recept voor ellende. Het katholieke Brabant voelde [..]
Welaan, de uitslag is binnen. Ik was niet verrast, vermoedelijk net als u. Maar nu het officieel is, ontkom ik niet meer aan de vraag wat ik ervan vind. Is het erg? Volgt Nederland de Britten, een toekomst in splendid isolation? Of is er misschien reden voor een meer opgeruimd gemoed? Eerst het [..]
De geschiedenis is net een draaimolen, waarin landen wild heen en weer worden geslingerd. Landen komen elkaar daarbij af en toe tegen. Dan vergt het stuurmanskunst om ongelukken te vermijden. Afgelopen maanden was het de beurt aan Turkije en Duitsland. Voor de relatie van Turkije met Europa is het [..]
Afgelopen week was ik te gast op MIT, Massachusetts Institute of Technology. MIT is de broedplaats voor nieuw economisch toptalent. Paul Samuelson was er indertijd hoogleraar, Thomas Piketty en Paul Krugman hebben er jaren gewerkt, en nu is Daron Acemoglu daar een leidende figuur. Bij de [..]
“Where jobs are squeezed by Chinese trade, voters seek extremes” kopte de New York Times vier weken terug, naar aanleiding van een onderzoek van David Autor en drie andere economen. Amerika ziet met stomme verbazing hoe het politieke midden wordt verpulverd. Op rechts heeft Donald Trump de [..]
Rare jongens, die Engelsen. Met nog één dag te gaan tot het referendum, kunnen we vast terugkijken op de campagne. Voor de liefhebbers van drogredeneringen was het smullen. Brexiteers brachten naar voren dat Engeland buiten de EU veel beter af zou zijn vanwege zijn hechte historische banden met [..]
Onlangs schreef ik in mijn column dat we beter geen hoge verwachtingen konden hebben van het advies van de Studiegroep Begrotingsruimte, dan kon het alleen maar meevallen. Het advies is uit. Het is niet meegevallen. De Studiegroep heeft niet gestudeerd, maar bestaande dogma’s herhaald. Publieke [..]
De geschiedenis herhaalt zich niet, althans niet letterlijk. Toch is een blik in de achteruitkijkspiegel nooit weg. Het levert bruikbare lessen op om de ergste fouten uit verleden te vermijden. De Kennedy’s hebben bij de Cubacrisis in 1962 geprofiteerd van hun inzicht in de ontstaansgeschiedenis [..]
De achteruitkijkspiegel van de geschiedenis biedt soms verwarrende beelden. Charles Lindbergh, de luchtvaartpionier die in 1927 als eerste non-stop van New York naar Parijs vloog, zou op 10 december 1941 een grote toespraak geven in Boston. Lindbergh was de spreekbuis geworden van “America [..]
Wat gaat Mark Rutte volgende week bij de Algemene Beschouwing over Europa zeggen? Rutte zal zijn huid ongetwijfeld niet verkopen voordat de beer geschoten is, maar ik ga er blind van uit dat hij bij de verkiezingen weer de grootste wordt. Dan wordt hij voor de derde keer op rij premier van [..]
Wie in Zuid Engeland op vakantie gaat kan ik een wandeling langs de Engelse zuidkust van harte aanbevelen. De krijtrotsen zijn prachtig. Zo kun je vanaf Darthmouth een prachtige wandeling maken naar het Zuid Westen, langs Start Bay. Onheilspellende bordjes wijzen de wandelaar erop dat de zee in [..]
Zomaar een berichtje in deze krant op 17 juni jongstleden: 125 kleine Christelijke scholen hoeven niet te sluiten. Staatssecretaris Sander Dekker had een wetsvoorstel aangepast zodat deze scholen open kunnen blijven vanwege hun bijzondere signatuur. In een eerdere versie had hij een ijzeren logica [..]
Wachten kan niet meer, de sluitingstijd van de krant nadert. Tijdens mijn laatste blik op een nieuwssite zag ik Pennsylvania van kleur verschieten, van grijs naar rood. Daarmee is het pleit beslecht. Brexit had ik verwacht, dit niet. Wat we meemaken is het einde van een tijdperk. Het land dat de [..]
De Amsterdamse huizenmarkt kookt over. Een paar jaar terug was er nog aanbod te over. Die tijd is voorbij. Hoezo bezichtigen? Je kunt maar beter ongezien de vraagprijs bieden, anders ben je verkocht. De Amsterdamse huizenprijzen zijn weer terug op het niveau van voor de crisis. Dit geldt echter [..]
Alsof iemand het zo gepland heeft, komt zo vlak voor Kerst het moment om te reflecteren op de toekomst van Nederland. Halverwege tussen de dreiging uit het Oosten en de chaos in het Westen staan wij voor een cruciale keuze voor de toekomst van Nederland: wat is onze plaats in deze woelige wereld? [..]
Markten doen van alles best aardig, behalve zorgen voor goede sociale zekerheid Een van de dominante krachten achter de golf van populisme die door de westerse wereld trekt is angst: angst voor statusverlies, voor de teloorgang van het avondland, voor het verlies [..]
Onlangs sprak ik een oude bekende die inmiddels hoogleraar is aan een Amerikaanse top-universiteit. Hij was het afgelopen jaar voorzitter geweest van de toelatingscommissie, die uit tienduizenden aanmeldingen tweeduizend nieuwe eerste jaars moest selecteren. Plichtsgetrouw had zijn staf alle [..]
Op 28 juni 1989 hield Slobodan Milosovic een rede voor een miljoen Serviërs bij de herdenking van de Slag op het Merelveld. Zeshonderd jaar eerder hadden de Serviërs zich daar verzet tegen de oprukkende Ottomanen. Milosovic rede wordt algemeen gezien als het startpunt van de burgeroorlog die het [..]
Over één ding zijn wij het in Nederland hartgrondig eens: we leven in een prachtig land. We zijn welhaast het gelukkigste land ter wereld. We leven lang en in goede gezondheid. We zijn rijk zonder daar hard voor te werken: ons nationaal inkomen per gewerkt uur is hoger dan in Engeland of [..]
“Laten we elkaar niet voor de gek houden. Griekenland gaat ons nog geld kosten.” Aldus sprak Diederik Samsom vier jaar terug. Mark Rutte drukte op de rooie knop: er zou geen cent meer naar Griekenland gaan. Samsom trok die belofte onmiddellijk in twijfel. We weten nu dat Samsom gelijk had. Veel [..]
Rampspoed zou over de wereldeconomie worden uitgestort als het protectionisme zegevierde. Afgaande op de ontwikkeling op de beurzen na Trump en Brexit lijkt het tegendeel waar. London en New York liepen daarbij voorop. Hadden de zwartkijkers ongelijk? Is een vleugje populistisch protectionisme [..]
“We schrijven u als voorzitters van leidende Amerikaanse universiteiten om er met klem op aan te dringen dat u het recente uitvoeringsbesluit intrekt dat de grenzen van ons land sluit voor reizigers uit Moslimlanden en vluchtelingen uit andere landen. Als deze maatregel van kracht blijft, dan [..]
Denkend aan Denk, zie ik ...., ja wat zie ik eigenlijk? Die vraag houdt me sinds de verkiezingen bezig. Nederland ziet in Denk vooral een vijfde colonne, een voorhoede van buitenlandse mogendheid waar het van kwaad tot erger gaat. Het spijtige is dat we daarmee een belangrijk signaal missen. De [..]
“Eigen pensioenpotjes: vloek of zegen?” kopte het Financiële Dagblad afgelopen week. Vanwege de discussie in de SER had de krant twee hoogleraren economie om hun mening gevraagd. Bernard van Praag vond dat alles bij het oude moest blijven. Alle ophef over de financiële perikelen was slechts [..]
De waarde van uw huis hangt af van drie factoren: (i) de locatie, (ii) de locatie, en: (iii) de locatie. Deze makelaarswijsheid geeft wetten van de woningmarkt goed weer. Hoe mooi uw huis in de verf staat doet niet ter zake. Het gaat om de omgeving. Lommerrijke lanen, winkels, monumenten, vlak [..]
Nederland wapent zich tegen buitenlandse aandeelhouders. Aandeelhouders bieden geen weerstand aan de verleiding van het korte termijn rendement. Wij van de publieke opinie, wij weten beter. Je moet blijven investeren in kennis en innovatie. Het is niet goed om een onderneming op te splitsen en in [..]
Met zijn mooie boek heeft Thomas Piketty inkomensongelijkheid op de politieke agenda geplaatst. Weliswaar heeft de opkomst van eerst China en nu India de inkomensverdeling tussen landen veel gelijker gemaakt: ruim een derde van de wereldbevolking heeft in amper 30 jaar tijd de stap gemaakt van [..]
Zoals algemeen bekend, kost het minimumloon banen. Zonder een minimumloon vindt de arbeidsmarkt moeiteloos een evenwicht op het kruispunt van vraag en aanbod. Als een minimumloon werkgevers dwingt meer te betalen dan het evenwichtsloon, dan neemt de vraag af en blijft een deel van de werkzoekenden [..]
De populariteit van Europa maakt de afgelopen weken een revival door, met dank aan Trump, Brexit en Poetin. Als het er op aan komt, houden kiezers hun belangen scherp in het oog. De golf van electorale onvrede is daarmee niet weg, die kaatst wel weer terug. Maar we weten nu dat je ook in onrustig [..]
Afgelopen maand was het 10 jaar geleden dat de financiële crisis begon. Weliswaar zou het nog een jaar duren voor de volle omvang zichtbaar werd, maar de sluiting van een aantal Amerikaanse hedgefunds was een helder signaal: er zat onweer in de lucht. Een financiële crisis is een minder [..]
Goed, Brexit blijkt dus een drama. Engeland is verdeeld en onzeker over zijn toekomst, om over Schotland en Noord-Ierland maar te zwijgen. Mij lijkt het onwaarschijnlijk dat Brexit nog kan worden afgewend. De doodlopende steeg die Engeland is ingeslagen is te smal om te kunnen keren. Geen politicus [..]
Houd je aan je belofte. Het nut van deze volkswijsheid is evident. Het heeft geen zin om afspraken te maken, als we ons daar niet aan zullen houden. Dat geldt op allerlei terrein, van de aannemer die belooft uw huis te bouwen tot de huwelijks gelofte “tot de dood ons scheidt”. In de loop van de [..]
Welaan, Juncker heeft gesproken. En wat zegt Nederland? Nederland zwijgt. We maken Juncker’s rede liefst zo onbelangrijk mogelijk. In het Nederlandse debat over Europa zijn drie posities te herkennen. De eerste positie heeft maximale sympathie voor de Engelsen. We willen ze het liefst terug in de [..]
Ik wil u een quizvraag voorleggen. U gaat een spelletje spelen, in een kamer met drie deuren. Achter één van die deuren ligt honderdduizend euro. U mag kiezen welke deur dat is. Daarna zal de spelleider één van de andere twee deuren openen om te laten zien dat de schat daar in ieder geval niet [..]
Het zou een mooie multiple choice vraag zijn voor het eindexamen economie. Wat is het grootste probleem van de eurozone: (A) te weinig R&D investeringen, (B) tekortschietend hoger onderwijs, (C) te hoge financieringstekorten, of (D) te hoge financieringstekorten bij de Zuidelijke lidstaten? [..]
Op 22 juli is het dan eindelijk zover: de Noord Zuid lijn gaat rijden. Onze verwachtingen worden zorgvuldig getemperd. De eerste tijd moeten we rekening houden met storingen en vertragingen. Tegelijkertijd gaat ook de rest van het Amsterdamse openbaar vervoer op de schop. Op dit historische moment [..]
Al jaren lang discussieert Nederland over de toekomst van het pensioenstelsel. In de SER wordt eindeloos gedelibereerd door sociale partners en deskundige kroonleden. Deskundigen hebben uitgerekend wat kan en moet. De vakbeweging wil maar niet inzien dat je een euro maar één keer kunt uitgeven, [..]
Dankzij globalisering is sinds 2000 het vermogen van Charlene Heineken verdrievoudigd De allerrijksten op deze wereld zijn de afgelopen de twintig jaar nog rijker geworden. In 2000 bezaten de vijftien rijkste wereldburgers volgens het blad Forbes $350 mrd. In 2018 is [..]
“Het zou helpen als economen eindelijk zouden toegeven dat economie een sociale wetenschap is.” Ik luister met belangstelling. De spreker is namelijk niet de eerste de beste. Zij is naamloos, maar zij staat model voor een hele groep verstandige mensen met wie ik sinds de financiële crisis over [..]
De beoogde regering van Lega en de Vijfsterrenbeweging heeft al voor zijn installatie geleid tot datgene waarvoor iedereen vreesde: een eurocrisis met Italië als middelpunt. Diep in hun hart hebben Italianen meer vertrouwen in de Brusselse bureaucratie dan in hun eigen politici in Rome. In [..]
Officieel is er nog geen pensioenakkoord tussen sociale partners, want Wouter Koolmees heeft het nog niet ontvangen. Maar achter de schermen wordt er ongetwijfeld druk overlegd tussen de minister en sociale partners, op basis van het officieuze akkoord. Voor het kabinet bevat dat akkoord een [..]
Het leven van een winkelier in Appingedam gaat niet over rozen. In heel Nederland heeft de detailhandel het moeilijk. Door de diepe recessie na de bankencrisis en de euro-perikelen hebben consumenten de hand jarenlang op de knip gehouden. De consumentenbestedingen zijn van 2008 tot 2015 niet [..]
Vakbonden FNV en CNV gaan staken bij AkzoNobel. Het conflict hangt al een aantal maanden in de lucht. Begin 2017 werd Akzo geconfronteerd met een ongevraagd overnamebod van PPG. Het bod lag 50 procent boven de koers van AkzoNobel. Het bestuur en de werknemers van AkzoNobel waren tegen de overname [..]
In mijn jonge jaren had ik een aantal merkwaardige hobby’s. Zo wist ik alles van slagschepen. Maar mijn voornaamste liefde was de Amsterdamse tram. Ik had een merkwaardige voorliefde voor dit op de keeper beschouwd ouderwetse vervoermiddel. Ik stelde me ten doel om de trajecten van alle [..]
‘De blik op de veren van de pauw, steeds als ik naar kijk word ik er ziek van’. Deze veel geciteerde uitspraak van Charles Darwin uit 1860 reflecteert een combinatie van fascinatie en wanhoop. De bewondering voor het prachtige kleurenpatroon in verentooi van de pauw gecombineerd met de [..]
”Mijnheer, komt er een nieuw crisis aan?” Deze vraag werd mij afgelopen weken meerder malen gesteld, tijdens interviews en spreekbeurten ter gelegenheid van de tiende verjaardag van het faillissement van Lehman Brothers en de daaraan gerelateerde publicatie van mijn boek Over de dijken. De [..]
Studeren in het buitenland wordt steeds gewoner. In Nederland is het aantal buitenlandse studenten de afgelopen 10 jaar verdrievoudigd. Inmiddels komt één op de zes studenten van buiten ons land. In Denemarken, Zweden, Duitsland, Frankrijk, België is het beeld niet anders. Mede hierdoor stijgt [..]
De aanvaring tussen de Europese Commissie en de Italiaanse regering zal niemand hebben verrast. De Italianen zochten de confrontatie. De Commissie kon niet anders dan de begroting afkeuren. Ieder ander besluit zou haar geloofwaardigheid hebben weggevaagd. Maar voorbij deze conclusies is het een en [..]
De waarde van opstal in Nederland buiten de stadsgrenzen per postcode (euro per m2 oppervlakte) (Vermeulen, Teulings, Marlet, & de Groot, 2016, p. 94) Kaart behorende bij column FD 30 november 2018 Bron: Vermeulen, W., Teulings, C., Marlet, G., & de Groot, H. (2016). Groei & [..]
Leiden hogere huizenprijzen tot bouwanarchie? Na de prijsdalingen tijdens de financiële crisis, zitten de huizenprijzen weer in de lift, met name in Amsterdam. Niet iedereen ziet die ontwikkeling met vreugde aan. Na huizenprijscrisis door de prijsdalingen, spreken sommigen nu opnieuw van een [..]
Met een gezamenlijke eurozonebegroting was het herstel na de crisis een stuk eenvoudiger geweest Wat is het Nederlandse belang? Die vraag moet door Wopke Hoekstra’s hoofd hebben gespeeld toen hij begin december in Brussel onderhandelde over een begroting voor de eurozone. De minister van [..]
Banken hebben gemerkt dat het niet goed afloopt als het klantbelang geen enkele rol speelt ‘It is not from the benevolence of the butcher, the brewer, or the baker that we expect our dinner, but from their regard to their own interest. We address ourselves, not to their humanity but to their [..]
Tegenwoordig noemen we dit de neo-liberale agenda. ‘Nederland is een teer vaasje’, liet premier Rutte ons in december via een advertentie in het AD weten. En gelijk heeft hij, want het gaat uitstekend. Nederland is één van de meest welvarende landen ter wereld is, welvarender dan [..]
Het drama dat zich de afgelopen twee jaar heeft ontrold, heeft de luchthartigheid doen verstommen Direct na de uitslag van het brexitreferendum in 2016 reageerden veel commentatoren in binnen- en buitenland met een zekere meewarigheid: al die economen en [..]
Ongelijkheid is maakbaar, politiek en beleid doen meer ter zake dan we vaak denken De hit die historicus Rutger Bregman eind januari heeft gescoord tijdens het World Economic Forum in Davos heeft veel losgemaakt. Zijn logische pleidooi — laat de rijken in de wereld [..]
Grafiek behorende bij Column FD 8 februari 2019 (bron: Piketty, [..]
In Duitsland bezitten de rijkste 66 mensen gemiddeld $6,5 mrd, in het VK is dat gemiddeld $3 mrd Nederland is ervan overtuigd dat de top een steeds groter deel van het inkomen verdient. Die overtuiging siert ons, maar hij is helaas onjuist. Zoals ik twee [..]
Hoe kun je, terwijl de brexit het VK in een diepe morele crisis stort, doodkalm voor een nexit pleiten? De uitslag van de verkiezingen voor de Provinciale Staten is in Den Haag aangekomen als een mokerslag. Toch past die uitslag in een trend in [..]
Het rapport van prominenten van het CDA pleit voor een Europees begrotingsfonds Wat ga ik stemmen bij de Europese verkiezingen op 23 mei? Ik verkeer daarover in verwarring. Over Europa maken alle politieke partijen zich schuldig aan illusiepolitiek: ze willen minder Brussel, terwijl het [..]
Een studie van McKinsey laat zien dat ‘Henk en Ingrid’ er niet op vooruit zijn gegaan Zoals gebruikelijk in een pre-verkiezingsjaar zal deze herfst opnieuw een Studiegroep Begrotingsruimte worden ingesteld. Deze commissie van topambtenaren van het ministerie van Financiën, het Centraal [..]
De ECB moet de nominale rente wel laten aansluiten bij vraag en aanbod op de kapitaalmarkt Vorig jaar, op 22 augustus 2018, verscheen er een opmerkelijk bericht in deze krant: ‘Merkel wil liever een Duitser als voorzitter van de Europese Commissie (EC) dan als [..]
De verrassende conclusie is dat de rol van geweld in de loop der eeuwen is afgenomen Van het brexitdrama weten we één ding zeker: de uitkomst zal slecht zijn. Of het nu een harde brexit wordt, of een last minute ‘bremain’, [..]
Japan heeft zijn staatsschuld laten oplopen tot wel 200% van het bruto nationaal product Het Stabiliteits- en Groeipact is een tijger waarvan de tanden zo snel mogelijk moeten worden getrokken De moedige aankondiging van minister [..]
Er is een alternatief, dat echter tegen onze intuïtie ingaat: niet investeren, maar meer consumeren Prinsjesdag 2019 stond in het teken van Wopke Hoekstra’s nieuwe investeringsfonds. ‘Er komen tientallen miljarden in het investeringsfonds’, zo liet hij [..]
De Nederlandse aard is: snel door de zure appel heen bijten, verstandig is precies het omgekeerde We zijn het rijkste land ter wereld, we hebben de kleinste staatsschuld en het grootste pensioenvermogen, en toch lijken we te moeten gaan korten op onze pensioenen. [..]
Toen de zeespiegel steeg, raakten de kolonisten afgezonderd van hun herkomstgebieden Afgelopen week werden de Nobelprijswinnaars economie bekendgemaakt: Esther Duflo, Abhijit Banerjee en Michael Kremer. Zoals gewoonlijk is er op de keuze van [..]
De gedwongen loonsverhoging voor zijn concurrenten helpt de werkgever personeel te vinden De effecten van een minimumloon zijn een ideale oefenopgave voor de middelbare school of een eerstejaarscollege economie. Je tekent [..]
Als te veel politiek prestige op het spel staat, is een goede beleidsevaluatie onmogelijk Vorige week gaf Nobelprijswinnaar Esther Duflo in Utrecht een lezing... Ik heb zelden iemand met zoveel bevlogenheid over haar onderzoek zien [..]
Het jaar 1980 was een keerpunt: tot 1980 bewoog de wereld naar links, sindsdien naar rechts Na overwinning op Japan en Duitsland in 1945 stonden de geallieerden voor de vraag hoe de naoorlogse economie in te richten. Er werd gekozen voor een [..]
De Britten hebben zichzelf voor de keuze tussen twee onwerkbare alternatieven gesteld Boris Johnson heeft met zijn verkiezingsoverwinning de nu al drie jaar aanhoudende impasse in het Verenigd Koninkrijk doorbroken. Ook in Brussel is men opgelucht. Niks [..]
Het geld klatert van de daken en uit zich in een overschot op de betalingsbalans van 9% van het bbp De parlementsverkiezingen van 17 maart 2021 komen in zicht en dan wordt er in Den Haag nagedacht over het begrotingsbeleid voor het [..]
Zo is een jarenlang taboe, een vuurwerkverbod, onlangs onverwacht snel geslecht Er is iets paradoxaals gaande. Overal wordt gesproken over de opkomst van het populisme en de maatschappelijke onvrede waar dat een uiting van is. Ondertussen lijkt [..]
De oorzaak van de toename van zzp’ers is niet de arbeidsmarkt, maar het overheidsbeleid Eind januari verscheen het langverwachte rapport van de Commissie-Borstlap over de inrichting van de Nederlandse arbeidsmarkt. Ons geduld is op de [..]
Je zou denken dat landen hun democratie niet in de waagschaal durven stellen Tussen de Romeinse tijd en de negentiende eeuw is de gemiddelde levensstandaard nauwelijks toegenomen. Ook de welvaartsverschillen tussen landen waren [..]
De ECB is zo ver gesprongen als zijn polsstok lang is. Nu is de het beurt aan anderen Welke verrassingen heeft het coronavirus de komende weken voor ons in petto? Zelf neem ik alle onrust het liefst met een korrel zout. Maar [..]
Column Vastgoedmarkt, februari 2022 Download column VGM [..]
Column Vastgoedmarkt, april 2022 Download [..]
Column Vastgoedmarkt, februari 2023 Download column februari [..]
Column Vastgoedmarkt, april 2023 download [..]
Vastgoedmarkt september 2023 Download column [..]