De verkiezingsuitslag van afgelopen week was goed nieuws voor Europa. De overwinning van Merkel was ingecalculeerd. Maar dat Alternative für Deutschland de kiesdrempel niet zou halen was lang niet zeker. Merkel’s comfortabele bijna meerderheid dwingt haar weliswaar een partner te zoeken, maar ze heeft daarbij een ruim mandaat. En die partner biedt voordelen voor het draagvlak, want in de Bondsraad had de vorige coalitie geen meerderheid.

Je kunt eigenlijk alleen met bewondering kijken naar deze prestatie van Angela Merkel. Het waren woelige tijden. Alle nieuws was slecht en de politieke keuze was die tussen hel en verdoemenis. Desondanks heeft Merkel haar positie versterkt. Ze heeft dat gedaan met een bedachtzame koers, zonder populisme en niet bang voor moeilijke boodschappen. In het heetst van de strijd trok zij naar Athene, wetend dat ze alleen rotte tomaten kon verwachten, terwijl in eigen land de reis werd uitgelegd als een rode loper op weg naar nieuwe steun voor Griekenland. Ze ging toch. De meeste Duitsers hebben daarom vertrouwen in haar, en eerlijk gezegd, ik ook.

Het goede nieuws voor Europa is dat Merkel op cruciale momenten heeft laten zien dat ze de Euro en dus Europa niet zal laten klappen. Eén zo’n moment was haar reis naar Athene. Een nog veel belangrijker moment was Draghi’s fameuze speech vorig jaar in London. Draghi, de president van de ECB, kondigde toen aan alles te doen wat nodig is om te Euro overeind te houden. De speech impliceerde dat de ECB onder voorwaarden Spaanse en Italiaanse staatsschuld zou opkopen. De ECB heeft sindsdien nog geen obligatie opgekocht en toch zijn de financiële markten sindsdien gekalmeerd. Schoolvoorbeeld van succesvol Management by Speach.

Draghi moet een dergelijk ingrijpend voorstel vooraf het Bundeskanzlerambt hebben geconsulteerd. Je kunt geen garanties voor honderden miljarden euro’s afgeven zonder politieke dekking, in ieder geval die van Duitsland. Merkel heeft kort daarna publiekelijk haar steun voor het ECB-beleid uitgesproken. Daarmee was de kogel door de kerk en de euro gered. Zij heeft daarmee haar visie op tafel gelegd: de Euro is onomkeerbaar en Duitsland is daarvan een onderdeel. En voor die visie heeft zij ook nog de steun van de Duitse kiezer gekregen.

En zeg niet dat Merkel hierbij geen tegenstand had. Duitse economen hebben te hoop gelopen tegen het beleid van de ECB. Meine Liebe Mitbürger  werden met een onafzienbare stroom verklaringen van deze groep bestookt. De Bundesbank waarschuwde bij monde van Jens Weidman zo ongeveer dagelijks voor de hyperinflatie. Kortom: aan tegenstanders geen gebrek.

Lang niet iedereen in Europa is over de uitslag enthousiast. Vooral in Brussel verlangen velen terug naar de tijd van Kohl, Mitterand en Lubbers, die met passie over Europa spraken. Dat verlangen is behalve aandoenlijk, ook niet zonder gegronde reden. Zoals ter zaken kundige economen al in 1992 bij het afsluiten van het Verdrag van Maastricht hebben voorspeld kan een monetaire unie niet zonder een politieke unie. Wie samen dezelfde munt gebruikt, ontkomt niet aan een gemeenschappelijk toezicht op het bankwezen en een gemeenschappelijk belastingsysteem. Meer macht naar Brussel dus. En dat is nu net niet waar de Europese kiezer op zit te wachten. Die is hervormingsmoe, nu niet over AOW, ontslagrecht of WW, maar over Europa: “De crisis is nu toch voorbij, waarom dan meer macht naar dat vermaledijde Brussel?” De onwil om hierover na te denken lijkt nu door de omstandigheden gerechtvaardigheid, maar leidt op termijn onvermijdelijk tot een nieuwe crisis.

Angela Merkel is zich dit dilemma -economische noodzaak versus onwillige kiezers- ongetwijfeld bewust. Ze zal daarin met de haar bekende behoedzaamheid opereren. Misschien zal ze ervoor kiezen om het gevaar van een nieuwe catastrofe aan haar opvolger na te laten. Maar misschien zal ze haar mandaat gebruiken voor de Europese agenda van onvermijdelijkheden: Europees bankentoezicht en -het meest heikel- een Europees begrotingsbeleid. Reden genoeg Merkel’s verrichtingen met belangstelling te blijven volgen.